ISO 14001:2004 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ STANDARDI NEDİR?

İşletmelerin çevreye verdikleri veya verebilecekleri zararların sistematik bir şekilde azaltılması ve mümkün ise ortadan kaldırılabilmesi için geliştirilen yönetim sistemine "Çevre Yönetim Sistemi" adı verilir.

ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim modelidir.

ISO 14000 bir ürün standardı değil sistem standardıdır ve ne üretildiğinden ziyade, nasıl üretildiği ile ilgilenir. Çevre performansının izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi temeline dayanır. Çevre faktörlerine ilişkin olarak ilgili mevzuat ve kanunlar tarafından tanımlanmış koşullara uymayı şart koşar.

TS 14001:2004 STANDARDIN TARİHSEL GELİŞİMİ

•1973’de Avrupa birliği İlkeleri I. Eylem planını yayınlamışlardır (Çevreyi koruyucu tedbirleri uygulamaya koymak için),

•1992’de ISO tarafından 14000 ailesi standartlarını geliştirmek için ISO/TC 207 Çevresel Yönetim Teknik Komitesi kurulmuştur,

•1992’de Rio Deklarasyonu yapılmıştır,

•1993’de ISO tarafından 14000 ailesi standartlarını geliştirmek için ISO/TC 207 Çevresel Yönetim Teknik Komitesi kurulmuştur,

•1994’de TS 9719 standardı yayınlanmıştır(Çevre Yönetim Sistemleri - Genel Özellikler),

•1996’da EN ISO 14001 standardı yayınlanmıştır,

•1997’de TS EN ISO 14001 standardı yayınlanmıştır,

•2004'de TS EN ISO 14001 standardı yayınlanmıştır.

ISO 14001:2004 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİNİN OLUŞTUĞU BÖLÜMLER

Çevre Yönetim Sistemi, ISO 9001 Kalite Güvence Sistemi’nin Deming modeli ile paralellik gösterir. Bu model kuruluşların faaliyetlerini 4 sürece ayırır:

1. Planlama Süreci: Çevre boyutları tespit edilir, önemli olanlar değerlendirilir, amaç ve hedefler oluşturulup, uygulamalar planlanır.

2. Uygulama Süreci: Plan uygulanır ve üzerinde anlaşılan önlemler kuruluşun hedefleri doğrultusunda alınır.

3. Kontrol Et (değerlendirme süreci) : Plan dahilindeki faaliyetler etkinlik ve yeterlilik açısından kontrol edilip, sonuçlar planlananlar ile karşılaştırılır. Zayıf noktaların çıkması için veri oluşturulur.

4. İyileştirme (düzeltici önleyici faaliyet süreci) : Potansiyel/fiili uygunsuzluklar oluşmaması veya tekrarlanmaması için planlı faaliyetler ile giderilir. Sistem, düzeltici önleyici faaliyetlere uygun olarak yeniden yapılandırılır.

ISO 14001:2004 İLE İLGİLİ TERİM ve KAVRAMLAR

SÜREKLİ GELİŞME: Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.

ÇEVRE: Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii kaynaklar, bitki topluluğu (flora) hayvan topluluğu (fauna), insanlar ve bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.

ÇEVRE BOYUTU: Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile etkileşime giren unsurlarıdır.

ÇEVRE ETKİSİ: Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.

ÇEVRE POLİTİKASI: Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere yaptığı beyandır.

KİRLENMENİN ÖNLENMESİ: Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.

SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.

HAYAT BOYU DEĞERLENDİRME: Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.

ÇEVRE KORUMA GEREKLERİ

•Hava Kalitesi Kontrolü,

•Su Deşarj Kalitesi Kontrolü,

•Atık Yönetimi (Evsel Atık, Tehlikeli Atık),

•Toprak ve Yeraltı Suyu Kirlilik Kontrolü,

•Hava Su ve Toprak Kirliliği Önlenmesi Etütleri,

•Hukuksal Değerlendirme,

•Zemin ve Yeraltı Suyu Kalite karakterizasyonu,

•Analitik Laboratuar Değerlendirmeleri,

•Sahada Kirlilik Rehabilitasyonu Tasarım ve Uygulamaları.

ISO 14001:2004 SİSTEMİNİN FAYDALARI

•Şirket faaliyetlerinin çevreye olan etkisi ve çevre riskleri belirlenerek kontrol edilebilir ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurlar azaltılır,

•Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer,

•Çevre ile ilgili yasalara ve mevzuata uyum sağlanır,

•Acil durumlarda meydana gelebilecek çevre etkileri azaltılır veya tamamıyla ortadan kaldırılır,

•Yasal kurumlara karşı, mevzuat ve yönetmeliklere uyulduğu dökümante edilmiş çevre yönetim sistemi ve ISO 14001 Belgesi ile gösterilebilir,

•Gerek ulusal, gerekse uluslararası arenada tanınmışlık sağlanarak kuruluşa prestij kazandırır,

•Şirket personeline verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilinci artar,

•Çevreye zarar vermeyen bir işletmede çalışmak, çalışanları motive eder,

•Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verilir ve bilinçli tüketicilere erişebilme ve onları kazanma sansı artar,

•Kaynakların etkin kullanılması sağlanır(enerji, su, vb.),

•Çevreye bırakılan atıklar azalır.

ISO 14001:2004 DANIŞMANLIK VE BELGELENDİRME SÜRECİ

•Firmanın mevcut çalışma sisteminin analiz edilmesi,

•Proje planının hazırlanması ve firmaya sunulması,

•ISO 14001 eğitiminin verilmesi ve Çevre Yönetim Temsilcisinin atanması,

•Çevre politikası ve hedeflerinin belirlenmesi,

•Gerekli dokümantasyon ve kayıt sisteminin hazırlanması,

•İlgili bölümlere dokümantasyon eğitiminin verilmesi,

•Sistemin uygulanması ve çeşitli parametrelerin izlenmesi,

•İzlenilen parametrelere göre iyileştirme faaliyetlerinin yapılması,

•İç denetçi eğitiminin verilmesi,

•İç denetimin planlanması gerçekleştirilmesi ve sonuçların analiz edilmesi,

•Belirlenen eksikliklere yönelik olarak düzeltici önleyici faaliyetlerin gerçekleştirilmesi,

•Belgelendirme kuruluşuna müracaat edilmesi ve denetim

in gerçekleştirilmesi.